2.4 Ondersteunend getuigenis door Ignatius

De conclusie dat Clemens hier bekend was met een drieledig ambt wordt nog het meest duidelijk ondersteund door de brieven van Ignatius en Polycarpus, die niet alleen getuigen van een drieledig ambt, maar de bisschop een centrale plaats geven in de plaatselijke gemeente, die ook theologisch is ingebed. Hierbij is het niet onbelangrijk dat Ignatius net als Clemens gebruik maakt van het beeld van hogepriesterschap. Het is hier niet de bedoeling de ambtenleer van Ignatius te behandelen. Wel is het belangrijk om aan te geven hoe het getuigenis van Ignatius een mogelijk drieledig ambt bij Clemens ondersteunt:

a. De brieven van Ignatius vormen een duidelijk getuigenis dat rond het jaar 107 in de gemeenten van Klein-Azie en in Antiochie een duidelijk drieledig ambt aanwezig was.

b. Ignatius was bisschop van Antiochie (zelf schrijft hij dat hij bisschop was van Syrie). Antiochie vormde samen met Rome en de zeven gemeenten in Klein-Azie drie apostolische centra. Zo was Ignatius een van de aanzienlijkste bisschoppen van Antiochie en Klein-Azie, die al rond het jaar 70 bisschop was, ver voor de Clemensbrief. M.i. betekent dit dat de schrijvers van 1Clemens (i.h.b. Clemens zelf) en Ignatius elkaar gekend hebben; en misschien wel gecorrespondeerd hebben. Het is volstrekt onwaarschijnlijk dat de kerk in Rome niet wist wie de Bisschop van Antiochie (Syrie) was. Om een moderne vergelijking te gebruiken. Dan zou Paus Benedictus niet weten wie de Oecumenische Patriarch of de Patriarch van Moskou was, en andersom. Dit wordt ondersteund door het feit dat Polycarpus zo onder de indruk was van de Clemens brief dat hij deze als blauwdruk van zijn eigen brief heeft gebruikt. De Clemensbrief was dus zeer bekend in de regio Asia.

c. Dit wordt ondersteund door de zeer gelijke thematiek tussen 1Clemens en Ignatius. Ignatius behandeld 3 thema’s: Martelaarschap, Harmonie in de gemeente d.m.v. goddelijke ordeningen, gevaarlijke ketterijen. 1Clemens spreekt eigenlijk alleen over de 2de van deze thema’s, maar breid dit iets uit. De stelling van 1Clemens is duidelijk dat harmonie (homonoia) en vrede in de gemeente bewaard moet worden door middel van de door God ingestelde orde. Ignatius heeft in elke brief dezelfde stelling en dezelfde woorden:

• 1Clement 19.2: “Seeing, then, that we have a share in many great and glorious deeds, let us hasten on to the goal of peace (eirenes).”
• 1Clement 20.11: “All these things the great Creator and Master of all has ordered in peace (eirenes) and harmony (homonoia).”
• 1Clement 34.7: “let us gather together in harmony (homonoia)”
• 1Clement 50.5: “Blessed are we, beloved, if we continue to keep God’s commandments (prostagmata) in the harmony (homonoia) of love.”
• 1Clement 51.2: “the harmony (homonoia) that has been so nobly and righteously handed down to us”
• 1Clement 63.2: “For you will cause us joy and exultation if, becoming obedient to the things written by us, you cut off through the Holy Spirit the forbidden anger of your jealousy, according to the intercession which we have made for peace and harmony in this letter.”

En Ignatius:

• Ad. Eph. 4.1-2: “Thus it is proper for you to run together in harmony with the mind of the bishop, as you are in fact doing. For your council of presbyters, which is worthy of its name and worthy of God, is attuned to the bishop as strings to a lyre. Therefore in your unanimity (homonoia; bij 1Clement vertaald als harmonie) and harmonious (symphonoi) love Jesus Christ is sung. You must join this chorus, every one of you, so that by being harmonious (symphonoi) in unanimity (homonoia)…”
• Ad. Eph. 5.1 “… as the church is with Jesus Christ and as Jesus Christ is with the Father, so that all things may be harmonious (symphona) in unity.”
• Ad. Eph. 13. “Therefore make every effort to gather together more frequently to celebrate God’s Eucharist and to praise him. For when you meet with frequency, Satan’s powers are overthrown and his destructiveness is undone by the unanimity (homonoia) of your faith. There is nothing better than peace (eirenes), by which all strife in heaven and earth is done away.
• Ad. Magn. 6: “I have this advice: Be eager to do everything in godly harmony (homonoia), the bishop presiding in the place of God..”
• Ad Magn. 15.: “Farewell in godly harmony (homonoia)…”
• Ad Trall. 12.2: “My chains exhort you: persevere in your unanimity (homonoia) and in prayer with one another. For it is right for each of you to encourage the bishop…”
• Ad Phil. Titel: “Ignatius the Image-bearer to the church (…) that is firmly established in godly harmony (homonoia).

Zowel Clemens als Ignatius gaat het erom dat de gemeenten in harmonie blijven verenigd d.m.v. de ordeningen die de Heer en Zijn apostelen daartoe hebben ingesteld. Dit bevestigd het beeld dat beide heren hierover van gelijke gedachten waren. En wanneer zij van gelijke gedachten waren over het doel, de harmonie, dan waren zij dat ook waarschijnlijk over de middelen.